Expositie ‘’Vliegeren voor foto’s’’ in Natuurcentrum Ameland

NES (AMELAND) In het Natuurcentrum in is tot oktober de expositie ‘’Vliegeren voor foto’s’’ te zien. Met tekst, foto’s en film wordt getoond hoe Jaap de Vlas (76) uit Tytsjerk 35 jaar lang luchtfoto’s maakte. Niet vanuit een vliegtuig of met een drone, maar met een camera aan een vlieger!

Voor De Vlas, die biologie in Groningen studeerde, is het altijd een wens geweest om de vegetatie van bovenaf te fotograferen. Hij wilde zijn collega’s laten zien hoe zijn werkgebied, het waddengebied, eruit zag. Eerst als onderzoeker bij het Rijksinstituut voor Natuurbeheer, later als bioloog bij LNV en later RWS. Ook was hij 30 jaar lang voorzitter van de Commissie Monitoring Ameland.

De Vlas had al gauw in de gaten dat je met fotografie van bovenaf een groter geheel in beeld kon brengen. Hij klom in een boom voor een beter uitzicht. Later deed De Vlas een gouden aankoop: het boek Fotograferende vliegers. In het boek stond hoe hij de camera moest bevestigen en bedienen. De Vlas was zijn tijd ver vooruit, al vond hij zijn geknutsel niks bijzonders: “Eigenlijk is het zo gemakkelijk, iedereen kan het wel.”

Hij bouwde de vliegers zelf, voor elk weertype een andere vlieger. Hij heeft er inmiddels 62! Allemaal hadden ze twee dingen gemeen: zorgvuldig tot het laatste stiksel en toepasbaar voor foto’s vanuit de lucht middels een zelf ontwikkeld ingenieus afdrukmechanisme. De hiermee gemaakte foto’s leveren een breed en gedetailleerd overzicht van het Waddengebied.

Het hele Nederlandse waddengebied heeft hij in kaart gebracht, van Texel tot Duitsland, de kwelders bij Paesens en Wierum, de oostpunt van Ameland. Duizenden foto’s heeft De Vlas gemaakt. Een groot aantal daarvan is te zien in het natuurcentrum, evenals veel van zijn zelfgemaakte vliegers.

De Vlas maakte decennia lang foto’s van dezelfde gebieden en bracht op deze manier de veranderingen in beeld. Zoals de Hôn op Ameland. Dertig jaar geleden was er geen begroeiing tussen het baken en het strand, nu is het er groen. Vlakbij het baken ligt de NAM-locatie, met daarnaast een vallei. Door de gasboring is de grond dertig centimeter gezakt, met een interessante vegetatie in de vallei tot gevolg.

Met zijn luchtfoto’s heeft De Vlas ook kunnen aantonen welke schadelijke effecten de mechanische kokkelvisserij hebben gehad. In de jaren negentig is deze vorm van vissen verboden. Dankzij zijn foto’s heeft Rijkswaterstaat later ooit handelend kunnen optreden tegen een kokkelaar.

De Vlas wist wel dat vliegers tot honderd meter mogen komen. Voor het mooiere plaatje wilde hij hoger en dat heeft hij geweten. Zowel in het Dollardgebied als boven de Holwerder polder waagde hij zich tot een hoger niveau, binnen een kwartier cirkelden er twee straaljagers om zijn vlieger. “Dat heb ik daarna toch maar niet meer gedaan.”

Dat de foto’s van De Vlas nu op Ameland zijn te zien is te danken aan Joop Marquenie, een vriend van De Vlas. Marquenie stopte vijf jaar geleden als bestuurslid van de STAM (Amelander musea) en sprak toen als wens uit dat er een expositie zou komen in het natuurcentrum. Hij kon dan ook vrijdag niet ontbreken bij de opening, die door De Vlas werd verricht.